Passende zorg voor ieder kind?

Heeft de transitie geleid tot passende zorg voor ieder kind? Ik vrees van niet want de praktijk is ongewijzigd. Er zijn nu eenmaal 

kinderen die niemand wil, waar niemand voor wil zorgen. Kinderen die volgens  het gros van de professionals ‘niet meer te redden zijn’  en nooit meer passen in een gezin. Juist voor die kinderen zou zorg op maat een oplossing kunnen zijn. Is daar nu meer ruimte voor? 

Ik weet het niet, maar hoop dat er nu meer mogelijk is dan voor 2015. Ik heb nu nl. een kind dat hiervoor in aanmerking komt. Laat ik hem Johan noemen. Johan is zo’n joch dat overal tussen valt. Johan is een voogdijpupil. Er is geen biologische familie. Johan is 15 jaar. Hij heeft al op vijf groepen gewoond en is telkens overal uit gezet. Twee groepen waren gesloten plaatsingen, wegens gebrek aan beter… zouden we nu met zorg op maat passende zorg kunnen bieden? 

Johans pleegmoeder heeft hem twaalf jaar thuis gehad. Toen werd het te veel. Johan kan zich niet altijd in de hand houden, hij kan erg boos en intimiderend zijn. Het dagelijkse opvoeden werd te ingewikkeld voor pleegmoeder, die al wat ouder is. Ze is er elk weekend en elke vakantie voor hem, maar instanties oordelen dat zij niet meer fulltime voor Johan kan zorgen. Al haar energie gaat naar Johan. Al vijftien jaar. Wat er ook gebeurt, zij is en blijft zijn belangrijkste gehechtheidsfiguur, gelukkig is men het daarover eens en mag zij een belangrijke rol houden in zijn leven. Alleen niet 24/7.

Nu woont Johan weer bij pleegmoeder in de stad. Tijdelijk. Hij is te gevaarlijk voor een groep volgens beroepsopvoeders. Het advies voor vervolg lijkt aan te sturen op een gesloten plaatsing? Elders is de veiligheid niet te borgen? Maar hij woont nu gewoon bij pleegmoeder. In de stad, midden in de maatschappij. Helemaal open. Beter dan crisisopvang, maar toch ook bijzonder dat dit het alternatief is wanneer beroepsopvoeders een kind te gevaarlijk vinden om op de groep te laten wonen…

Het is al ruim een week onduidelijk waar hij naar toe moet. De voogd probeert dit zo snel mogelijk te regelen. De voogd doet enorm zijn best maar het lukt zelfs hem niet om direct in de week dat hij eruit gezet is, een groot overleg te realiseren met de voorziening waar hij weg moest..… 

De voogd draagt - namens ons allemaal - de juridische verantwoordelijkheid, werkt zich drie slagen in de rondte maar krijgt het niet voor elkaar. Triest. Hoe veilig is dit? Wie is eigenlijk verantwoordelijk als er calamiteiten ontstaan?

De open groep waar hij zat, trekt het niet meer met hem.Zes maanden heeft hij er gewoond. Het is niet makkelijk voor hem om te aarden: groot en sterk is hij, soms intimiderend en agressief. Medebewoners en groepsleiding zijn bang voor hem. Zijn voorliefde voor messen en wat dies meer zij helpt dan niet echt. Er zijn incidenten, heftige incidenten. Het wordt gevaarlijk voor hem, voor groepsleiding en voor medebewoners. Zo gevaarlijk dat de plaatsing stopt. Er zijn al vele diagnoses afgegeven, allemaal heftig en grotendeels te herleiden tot vroegkinderlijk trauma en gehechtheidsproblematiek.

Toch zijn er ook momenten dat hij anders is: emotioneel is hij nog een heel jong kind, dat in de therapie kan genieten van heel eenvoudige spelletjes en ook zo contact maakt. Een jong kind dat veel tijd en aandacht nodig heeft - één op één - zodat hij trauma kan verwerken en gemiste ervaringen kan inhalen, kan helen. Therapie is net gestart en er is een lang traject nodig om hem te helpen te worden wie hij is, zijn plek te vinden in de maatschappij. Een goede, stabiele woonplek is daarbij voorwaarde. Dat is nu gestopt. Wie is nu verantwoordelijk? Stel nou dat het toch niet goed gaat bij pleegmoeder? Op wie kan zij terugvallen? 

Het moment dat de plaatsing stopt is bijzonder: de behandelverantwoordelijke is ziek en de voogd is juist dan een weekje met vakantie. De vervangende voogd accepteert het stoppen van de plaatsing, zo was het afgesproken. Er is nog geen vervolgplek. Van het ene op het andere moment moet hij weg, er is geen afscheidsritueel. Weggestuurd met lege handen en zonder backup. Deze jongen wordt door de meeste professionals gezien als erg instabiel en kan in zijn impulsiviteit de grenzen opzoeken. Dat klopt. Als beroepsopvoeders het niet meer kunnen, dan mag pleegmoeder het opknappen en mag hij dus zonder 24 uurs professionele backup de maatschappij in? Het blijft bizar.

Inhoudelijk hebben we te maken met weer een breuk in het leven van dit kind. Bij mij rijst de vraag of we dat nou niet netjes hadden kunnen rekken, plaatsing afronden als er een vervolg is enzovoorts. Nee, van het een op andere moment stopt het. Zoals al zo vaak gebeurde in het leven van dit kind. De gang van zaken nu bevestigt oude scripts en haakt in op eerdere negatieve ervaringen. Slecht voor het kind, slecht voor de therapie, slecht voor de toekomst. Overleg met de (externe) behandelaars, plaatsers en verantwoordelijke gemeente/regio  voordat het besluit viel was zinvol geweest en had in elk geval de hernieuwde ervaring van het abrupte afstoten kunnen voorkomen. Misschien was er dan wel heel snel zorg op maat mogelijk geweest…. Gemiste kans?

Wat heeft Johan nodig? Het hoeft niet zo moeilijk te zijn, wanneer we tenminste allemaal bereid zijn om buiten kaders te denken, ego’s, posities, protocollen en macht te vergeten. Dan kunnen we samen om het kind gaan staan en als we daarbij het budget van een gesloten plaatsing tot leidend verklaren, moet het lukken. Niet kijken waar er plek is maar echt vanuit het kind en diens ontwikkelings- en opvoedingsvraag kijken: wat heeft Johan nu nodig?

De jeugdwet biedt die mogelijkheid, toch? Idee (of illusie?) was dat de transitie in deze situaties meer moet kunnen bieden dan het oude systeem. Kunnen we kinderen zoals Johan laten ervaren dat zij niet worden opgegeven en ook hun plek in de maatschappij mogen gaan vinden? Dat ze niet van de ene naar de andere plek worden geslingerd?

De oplossing nu zit m.i. in een korte termijn plan waarin één op één begeleiding met weinig prikkels en veel herhaling,  structuur in vaste (vooral ook fysieke en creatieve) activiteiten geboden wordt. Als reguliere groepsleiding dit niet aankan of aandurft dan zou er tijdelijk boventallig stevige groepsleiding ingehuurd kunnen worden die veiligheid kan borgen. Misschien wordt het dan wel twee op één.  Doel is om in de periode van een half jaar of een jaar te werken aan terugkeer naar een groep. Het pleeggezin kan in de weekends en vakanties voor de opvang blijven zorgen, mits er backup is.

Ik hoop zo dat voogd, die regie voert, samen met directies van betrokken instanties en  gemeente dit kan opnemen. Dat de voogd een rol voor pleegmoeder borgt en tegelijk de ruimte krijgt om haar backup te geven. De voogd wil dit heel graag en ik zie hoe hard gewerkt wordt, maar toch zijn ook de handen van de voogd gebonden aan (on) mogelijkheden van opnemende voorzieningen.

Ik vraag me af of we voor deze kinderen, die overal buiten (dreigen) te vallen, afspraken kunnen maken zodat er naast voogd ook directies en gemeenten betrokken worden. Het gaat om enkele kinderen per regio. Voor deze kinderen is zo veel extra nodig… dat vraagt extra inspanning, afstemming en overleg van iedereen.  Ik realiseer me dat juist in de regio Z/O Utrecht het budget al overschreden is wat deze vraag extra lastig maakt maar … elk kind telt - juist dit kind waar het al zo vaak mis ging… als we nu niet goed handelen, betaalt de maatschappij een nog grotere prijs.... 

Zo blijft de grote vraag: kan de transitie hier de belofte van zorg op maat waarmaken? Zorgt de transitie voor passende zorg voor ieder kind? 

…. wordt vervolgd…. 

(de naam Johan is uiteraard gefingeerd)